Nadsterowność i podsterowność samochodu

Temat nadsterowności i podsterowności samochodu czy innego dowolnego pojazdu powinien być znany każdej osobie przystępującej do egzaminu na prawo jazdy. Istotna jest oczywiście teoria, ale zdecydowanie bardziej istotne jest to jak kierowca zachowa się w momencie, w którym samochód okaże się nadsterownym, a jak gdy będzie pod sterowny.

Nadsterowność oraz podsterowność to określenia dynamiki pojazdu określające wrażliwość jego sterowania. Oba pojęcia jak nietrudno się domyślić tyczą się sytuacji różnych o 180 stopni. Przejdźmy do dokładnego opisania każdej z nich i wytłumaczenia jak należy się zachować w przypadku nadsterowności pojazdu, a jak w przypadku podsterowności.

Nadsterowność

Nadsterowność to zdecydowanie bardziej widowiskowy, ale również niebezpieczny efekt braku przyczepności niż podsterowność. Kierowca prowadzący samochód natrafia na sytuację, w której ten skręca zdecydowanie bardziej niż powinien. Jest to efekt poślizgu tylnej osi i jak zapewne się domyślasz w większej mierze dotyka pojazdów z napędem na tył.

Co powoduje nadsterowność?

Na nadsterowność wpływa wiele czynników, to co opisaliśmy powyżej jest efektem a nie przyczyną. Rozsądnie będzie podzielić czynniki na pasywne i aktywne.

Czynniki pasywne

Mówiąc o czynnikach pasywnych mam na myśli naturalne właściwości samochodu, na które jako kierowca nie mamy wielkiego wpływu (przynajmniej w momencie wystąpienia nadsterowności).

• Rozkład ciężaru
• Układ silnika i napędu
• Zawieszenie i konfiguracja podwozia
• Rodzaj opon, ich zużycie oraz ciśnienie

Czynniki aktywne

• Pod czynnikami aktywnymi kryje się kierowca, którego sposób prowadzenia ma wpływ na zachowanie pojazdu.
• Prędkość w zakrętach
• Operowanie hamulcami
• Operowanie ciężarem samochodu

Głównym powodem wystąpienia nadsterowności samochodu są zbyt szybkie pokonywanie zakrętów oraz zbyt gwałtowna zmiana kąta skrętu.

Nadsterowność to zjawisko doskonale znane ze sportów motorowych. Konstrukcje samochodów wyścigowych zazwyczaj mają napęd na tył, a najważniejsze jest zapewnienie dobrej przyczepności na zakrętach na przednich kołach.

Jak wyjść z nadsterowności?

Wiemy już czym jest nadsterowność i co ją powoduje, pozostaje zastanowić się nad tym jak należy z niej wyjść. W tym celu należy skręcić kierownicę w taki sposób, aby przednie koła były skierowane w stronę, w którą chcemy jechać. W przypadku gdy tego nie zrobisz a droga będzie szeroka prawdopodobnie zakręcisz bączka, ale uwierz mi, że to najbardziej optymistyczna wersja, w większości przypadków skończy się uderzeniem w barierkę albo wypadnięciem z drogi.

Najlepszym rozwiązaniem będzie zawsze patrzenie na drogę w stronę, w którą zmierzasz, wtedy twój mózg zareaguje z dużą dozą prawdopodobieństwa w odpowiedni sposób.

Podczas manewru liczy się czas reakcji, im szybciej tym lepiej. Późna reakcja może doprowadzić do momentu, w którym wyjście z nadsterowności może być bardzo trudne do kontrolowania.

Podsterowność

Podsterowność występuje, gdy przednie koła samochodu tracą przyczepność, a tylne dalej posiadają dobrą przyczepności wtedy pojazd na ruch kierownicą w bok reaguje ze zdecydowanie mniejszą mocą, inaczej to ujmując wydłużając promień skrętu jak na załączonym obrazku.

Co powoduje podsterowność?

Podsterowność to często efekt zbyt szybkiej jazdy, czasem lepiej zwolnić kolego i koleżanko. Najgroźniejsze jest przyśpieszanie w zakręcie oraz hamowanie w zakręcie. Równie niebezpiecznym elementem jest zbyt szybkie ścinanie właściwego kąta jazdy, ulica nie jest torem wyścigowym.

Innymi aspektami są warunki pogodowe jak lód i deszcz oraz warunki techniczne np. plama oleju na drodze.

Na pocieszenie można powiedzieć, że w podsterowności mamy do czynienia z bardzo stabilnym zachowaniem pojazdy, bardziej przewidywalnym niż w nadsterowności.

Czynniki pasywne

• Rozkład ciężaru
• Układ silnika i napędu
• Zawieszenie i konfiguracja podwozia
• Rodzaj opon, ich zużycie oraz ciśnienie.

Czynniki aktywne

• Prędkość w zakrętach
• Operowanie hamulcami
• Operowanie ciężarem samochodu
• Praca przepustnicą

Jak wyjść z podsterowności?

Wyjście z podsterowności, pomimo że samochód zachowuje się stabilnej jest nieco bardziej skomplikowane, wszystko zależy od tego co spowodowało wystąpienie podsterowności.

Gdy depniesz mocniej w hamulce, będziesz wywierał większą siłę na przednie koła z powodu przeniesienia ciężar, może to powodować do utraty przyczepności, jeżeli masz taką możliwość po prostu zwolnij, a hamulec naciskaj w ograniczonym stopniu, jednak nigdy nie puszczaj pedału gazu i hamulca do końca.

Systemy ESP

Koncerny samochodowe nie są molochami, których prezesi mają klapki na oczach. Można wręcz powiedzieć, że branża motoryzacyjna bardzo chętnie korzysta z dobrodziejstw technologii. Gdy pojawiła się okazja na wyeliminowanie problemu nadsterowności i podsterowności w samochodach to z niej skorzystano pod postacią systemów ESP.

Elektroniczna kontrola stabilności to skomputeryzowana technologia wykrywająca moment, w którym pojazd traci stabilności i reagująca zmniejszeniem poślizgu. Niektóre systemy ESP potrafią zmniejszać moc silnika do momentu odzyskania pełnej kontroli nad samochodem. Obecnie każdy nowo wyprodukowany samochód na terenie Kanady, USA i UE musi posiadać taki system.