Czart

Czart (rosyjski : чёрт, białoruski i ukraiński : чорт, serbsko-chorwacki чорт lub Čort, polski : Czort i Czart , czeski i słowacki : Čert) dla Słowian, zwłaszcza u plemion ruskich postać ewidentnie negatywna, synonim diabła. Kultura Słowian posiada szereg podobnych wierzeń i tradycji, jednak postrzeganie niektórych mitycznych postaci różni się zależnie od kraju.

Czart jest złośliwym demonem nieprzyjaźnie nastawionym do ludzi, którego dawni Słowianie obawiali się jako jednego z najgroźniejszych demonów. Pierwotnie nazywany Biesem, zwłaszcza na ziemiach obecnie należących do Polski po chrystianizacji przemianowany na czarta. Dekretem króla nie da się zmienić wiary jak na zawołanie, więc niektóre osoby postanowiły dostosować wierzenia pogańskie do nowej religii. Jest synem boga Czernoboga oraz bogini Mara. W tak zwanym chrześcijaństwie ludowym jest uznawany za sługę szatana. Polecamy również artykuł na temat hooponopono.

Etymologia Czarta

Język Proto-słowiański (prasłowiański) jest uważany za wspólny język wszystkich Słowian żyjących 2 tysiące lat przed naszą erą. Odnośnie słowa čьrtъ jest wiele rozbieżnych teorii, wedle jednej z nich jest to pochodna słów čersti / čьrtǫ (rysować linię, bruzdę). Jedną z pochodnych interpretacji tych słów jest rekonstrukcja čьrtъ jako istoty nadprzyrodzonej, odpowiedzialnej za los człowieka.

Ta hipoteza zakłada, że pierwotnym założeniem dla czarta było niesienie śmierci, następnie ucieleśniono go z wszelkim złem. Inne teorie wskazują na podobieństwo do słów czarny lub czary, natomiast w języku litewskim kyréti oznacza „złościć się”.

Dodatkowo zwraca się uwagę na słowa takie jak ukraiński kutsiy oraz czeski i słowacki kusý w tym przypadku wskazujące na to że demon miał jedną nogę krótszą. A.N. Afanasiew zasugerował, że słowo „czart” pochodzi od „czerni” – nazwy koloru zwykle kojarzonego ze złem . Jednak M. Fasmer zauważył, że „czarny” był tylko eufemizmem dla diabła.

Według Fasmera przedsłowiański * čürtъ jest „przeklęty”, podobnie jak lit. kyrėti „złość się”. Według językoznawcy L. Radenkovicha słowo „czort” w języku rosyjskim jest polonizmem pochodzenia czeskiego , który wszedł do rosyjskiego słownika bezpośrednio z języka polskiego lub przez język ukraiński pod koniec XVI.

Jak widać jest wiele sprzeczności odnośnie pochodzenia słowa, jednak zamykają się one w pewnej określonej grupie określeń, często nacechowanych negatywnymi emocjami.

Kultura polska i demon Czart

Staropolskie wierzenie dotyczące czarta nie mogą obejść się bez wspomnienia o Biesie. Istocie kudłatej, z rogami, kopytami i ogonem zdecydowanie przewyższającej rozmiarami człowieka, który kulał na jedną nogę.

Bies i Czart to jedna i ta sama postać, zmiana terminologii nastąpiła w czasach przyjęcia chrześcijaństwa. Czart pomimo iż został przekształcony do roli diabła, nie posiadał tak wielkiej mocy ja Lucyfer który stał wyżej w hierarchii.

W polskiej kulturze mocno zakorzeniona jest legenda o Panu Twardowskim, szlachcicu, który wedle podania zaprzedał duszę diabłu. Zaprzedał duszę diabłu w zamian za wielką wiedzę i znajomość magii.

Chciał jednakże przechytrzyć diabła, więc do podpisanego z nim cyrografu dodał paragraf mówiący o tym, że diabeł może zabrać jego duszę do piekła jedynie w Rzymie, do którego wcale nie planował się udawać.

Jednak bies/czart dopadł go w karczmie pod nazwą Rzym i uprowadził. Twardowski modlił się do Marii przez co czart zgubił go po drodze. Twardowski uciekł na księżyc i przebywa tam po dzień dzisiejszy.

Czart w kulturze czeskiej i słowackiej

Czart w kulturze czeskiej nie odgrywał jednoznacznie negatywnej roli. Towarzyszył św. Mikołajowi, był jego przewodnikiem i miał za zadanie karać niegrzeczne dzieci, był odpowiednikiem austriackiego Krampusa.

Obraz czarta w czeskim folklorze wskazuje, że wtapiał się w ludzkie środowisko. Czarty mogą przypominać ludzi z rogami, pazurami, ogonem i kopytami, przywdziewają stroje myśliwych i czerwone kapelusze, albo ubierają się na czarno. Zdarza się również, że czarty występują pod postacią zwierząt takich jak czarne psy.

Demon jest zmiennokształtny aby łatwiej mógł oszukiwać swoje swoje ofiary, często przybiera wygląd młodego i ładnego człowieka. Jednak spostrzegawcze osoby nie musiały się bać, gdyż transformacja nigdy nie była pełna i można było go poznać po małych rogach ukrytych we włosach, albo nodze z kopytem, często skrywanej w wysokich butach. Ta cecha była szczególnie przydatna gdyż czart był wysyłany na ziemie przez Lucyfera w celu zdobycia ludzkich dusz.

Jego sposobem na pozyskanie duszy było zawarcie zakładu/umowy z jakąś osobą, gdzie stawką była jej dusza. Czart był bardzo podstępny i wywiązywał się z obietnicy w bardzo przebiegły sposób, który kończył się zazwyczaj pozyskaniem duszy zalepionego człowieka.

W nieco nowszych podaniach czart był postacią dużo pozytywniejszą, gdyż próbował sprowadzać złe postaci do piekła. Często również, zaprzyjaźniał się z dobrymi ludźmi dając im różne skarby i magiczne przedmioty.

Czart nie jest odbierany jako diabeł, mają ze sobą wiele wspólnego, jednak nie są tymi samymi postaciami.

Kultura turecka

Co prawda Turcy nie należą do ludów słowiańskich jednak ich folklor często się pokrywa z tym na ziemiach Europy środkowej i wschodniej. Çor (Chor) to istoty duchowe znane z tekstów przed islamskich oraz przekazów ustnych. Zamieszkują niewidzialny świat w wymiarach niewidzialnych dla człowieka.

Chory mają postać ognia, jednak posiadają również postać fizyczną pozwalającą oddziaływać w fizyczny sposób na ludzi i przedmioty. Chor ma naturę człowieka, czyli może być dobry, zły bądź neutralny. Opis ten dość mocno odbiega od słowiańskiej wersji, niemniej uważa się, że Chor to Czart.

Czart w mitologii

Mitologia słowiańska zawiera mit wedle której Czart stoczył bitwę z jednym z bóstw (prawdopodobnie Perun) po której został zesłany na ziemię, a w wyniku upadku zaczął kuleć. Jest to oczywiste nawiązanie do judeochrześcijańskich ideach mówiących o upadłych aniołach.

Czarty pełnią również role gnomów z folkloru niemiecko-skandynawskiego. Pilnują cennych skarbów co zostało opisane w Ночь пе́ред Рождество́м (1832).

Czarty podobnie jak w wierzeniach tureckich posiadają dwie formy cielesną oraz niematerialną przez co zwane są złymi duchami. Fizyczna forma najczęściej wyglądała jak połączenie człowieka ze zwierzęciem.

Demon zamieszkuje bagna, lasy i zbiorniki wodne, objawia się również w wirach powietrznych. Zsyłał na ludzi złą pogodę i choroby oraz namawiał do odebrania sobie życia.

Teraz gdy już wiesz kim jest czart, może zainteresuje Cię wpis o bibliomancji.